Lekarze odpowiadają za zdarzenie medyczne związane z zakażeniem pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta albo śmierci pacjenta będącego następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną:
Jeżeli w wyniku analizy faktycznej i prawnej konkretnej sprawy zostanie wykazane, że doszło do zdarzenia medycznego, za które odpowiedzialność ponosi lekarz, wówczas odpowiedzialność lekarza może polegać na odpowiedzialności karnej, odpowiedzialność cywilnej lub odpowiedzialności zawodowej.
Źródłem odpowiedzialności karnej lekarza są przepisy kodeksu karnego w zakresie przestępstw przeciwko życiu lub zdrowiu. Lekarze najczęściej odpowiadają za:
W przypadku dopuszczenia się lekarza czynu zabronionego określonego w przepisach kodeksu karnego, postępowanie prowadzone jest przez organy postepowania przygotowawczego w tym Policję i Prokuraturę, a w kolejnych etapach przez sądy powszechne.
Odpowiedzialność cywilna lekarza polega na odpowiedzialności majątkowej lekarza, placówki medycznej, która zatrudnia lekarza, bądź ubezpieczyciela, który świadczy ochronę ubezpieczeniową samemu lekarzowi, jak i placówce medycznej, w której ów lekarz jest zatrudniony. Służy ona wyrównaniu uszczerbku doznanego przez pacjenta lub jego osób najbliższych w przypadku naruszenia dobra chronionego prawem w postaci m.in. życia, zdrowia. Roszczenie odszkodowawcze przysługuje zarówno osobie poszkodowanej – pacjentowi, jak i osobom najbliższym dla pacjenta w przypadku jego śmierci.
Odpowiedzialność cywilna jest uwarunkowana trzema przesłankami, które muszą wystąpić jednocześnie. Są to:
Odpowiedzialność zawodowa polega na naruszeniu przez lekarza zasad wykonywania zawodu oraz obowiązujących zasad etyki. Obejmuje członków samorządu lekarskiego, którymi są członkowie izb lekarskich, wpisani do rejestrów powszechnie dostępnych.
Rzecznik dyscyplinarny wszczyna postępowanie wyjaśniające po uzyskaniu wiarygodnej informacji o przewinieniu lekarskim, najczęściej jest to skarga złożona przez pacjenta. Postępowanie wyjaśniające kończy się jego umorzeniem, albo skierowaniem do sądu lekarskiego wniosku o ukaranie. Dalszy etap postepowania toczy się przez sądem lekarskim. Sędziami w sądzie lekarskim są wyłącznie lekarze lub lekarze dentyści. Karalność deliktu zawodowego ustaje po upływie 5 lat od chwili jego popełnienia. Karami jakie może orzec sąd lekarski wobec lekarza są upomnienie, nagana, kara pieniężna, zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia, ograniczenia zakresu czynności w wykonywaniu zawodu, zawieszenie prawa wykonywania zawodu, a nawet pozbawienie prawa wykonywania zawodu.
W postępowaniu dyscyplinarnym może brać udział poszkodowany pacjent. Warto w tym zakresie posiłkować się pomocą profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże przebrnąć przez postępowanie dyscyplinarne oraz gąszcz fachowej terminologii medycznej i prawnej.