Kto odpowiada za szkody powstały na terenie budowy? Aby odpowiedzieć na to pytanie należy wyróżnić na linii czasu budowy trzy odrębne okresy. Są to odpowiednio: czas poprzedzający protokolarne przejęcie od inwestora terenu budowy, okres czasu przypadający od momentu przejęcia od wykonawcy terenu budowy do chwili dokonania odbioru obiektu, czas przypadający po tym odbiorze.
Dla odpowiedzialności odszkodowawczej wykonawcy kluczowe znaczenie ma moment przejęcia protokolarnie od inwestora teren budowy. Art. 652 kodeksu cywilnego reguluje bowiem, że wykonawca ponosi na zasadach ogólnych odpowiedzialność za szkody powstałe na terenie budowy od momentu przejęcia tego terenu od inwestora w formie protokołu, aż do chwili oddania obiektu.
Odesłanie do zasad ogólnych jest szerokie i obejmuje tak 1) szkody powstałe w wyniku nienależytego wykonania umowy (odpowiedzialność kontraktowa) oraz 2) szkody powstałe w wyniku czynów niedozwolonych, a wiec co do zasady czynów, którymi z własnej winy wykonawca wyrządził szkodę innej sobie (art. 415 k.c. i następne; odpowiedzialność deliktowa).
Z uwagi na szeroki charakter omawianego odesłania, odpowiedzialność wykonawcy – posiadacza budowli – rozciąga się m. in. na szkody wyrządzone przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części odpowiedzialny, chyba że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie (por. art. 434 k.c.). Wykonawca odpowiada odszkodowawczo w granicach określonych w omawianym przepisie również za niezawinione zawalenie się budowli, jest to tym samym odpowiedzialność na zasadzie ryzyka.
Podobnie na zasadzie ryzyka wykonawca będzie odpowiadał na zasadzie art. 433 k.c. za szkodę wyrządzoną wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu obiektu budowy, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec.
Zakres czasowy odpowiedzialności inwestora również wynika z art. 652 k.c. Obejmuje on czas do chwili przejęcia przez wykonawcę terenu budowy, a następnie aktualizuje się z chwilą dokonania odbioru terenu budowy. Zakres przedmiotowy odpowiedzialności inwestora w tym czasie jest przy tym równie szeroki, co wykonawcy. Przedstawione wyżej omówienie podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej pozostaje zatem aktualne.
Tym samym należy przyjąć, że w perspektywie Inwestora niezwykle istotne jest sporządzenie protokołu wejścia wykonawcy na budowę w momencie, gdy czynność ta faktycznie ma miejsce. Niedopełnienie w tym względzie staranności naraża inwestora na odpowiedzialność odszkodowawczą za zdarzenia, na które faktycznie odpowiada wykonawca.
Protokolarne przejęcie od inwestora terenu budowy zgodnie z art. 22 pkt 1 ustawy prawo budowlane należy, obok odpowiedniego zabezpieczenie terenu budowy, do podstawowych obowiązków kierownika budowy. Tym samym, aby protokół wejścia na budowę był skuteczny w perspektywie art. 652 k.c., musi zostać podpisany przez kierownika budowy i uprawnionego przedstawiciela inwestora.